سرزمین رودخانه های تمدن ساز شهركرد-نظریه شكل گیری تمدن های باستانی در كنار رودخانه ها و حوضه های آبی از دیر باز مورد تائید باستان شناسان و مورخان تاریخ بوده است.

به گواه تاریخ، بزرگترین تمدن های بشری در كناره های رودخانه ها و آبرفت ها تشكیل شده و در ایران باستان نیز تمدن ایرانی در كناره رودهای بزرگی چون كارون و زاینده رود شكل گرفته است.

در این بین رودخانه كارون ، محوریت تشكیل تمدن ایران باستان یعنی ایران پیش از اسلام، از جمله تمدن شوش و عیلامی ها بوده و رودخانه زاینده رود نیز مظهر تمدنی تشیع با محوریت حكومت صفویه در فلات مركزی ایران یعنی جی و اصفهان بوده است.

براساس نوشته دهخدا، آب در زبانی اوستایی' اپ ' و در زبان پهلوی 'او' نامیده شد و در برخی از لغتنامه ها، آب را برابر با' ماه عرض كه همان شهریور ' باشد، دانستند و سرفرود آوردن بر الهه كاری مقدس شد.

در ایران باستان نیز پارسیان ' آناهیتا' یا ' آناهیث ' را الهه زیبایی آبها نام نهادند و نگهبان آب، تا كسی آب را گل نكند و 'نارسیس' نیز در یونان با آب به خودشناسی رسید.

از عصر باستان تا به امروز آب مایه حیات بشر بوده و تمدنهای بشری در كنار رودخانه ها و چشمه ساران شكل گرفته و تمدنهای بشری در عصر باستان در كنار نیل، سند، كارون، دجله، آمودریا، سیری دریا و رودخانه های دیگر شكل گرفته اند.

در عصر فرا پارینه سنگی انسانها به دلیل نداشتن ظروف برای حمل آب در غارهایی كه نزدیك آب قرار داشته سكونت می كردند، كه به تدریج با آشنایی با پوست حیوانات (مشك) برای ذخیره سازی آب و سپس با ساخت ظروف سفالی و تنه درختان خشك، توانستند آب را حمل كنند.

این غارها كه دهانه ای گشاد داشتند' اشكفت ' نامیده می شد و برخی از این اشكفت ها در منطقه زاگرس به ویژه در چهارمحال وبختیاری و خوزستان در كنار رود كاورن نیز وجود داشت.

تمدن شوش بزرگ نیز در كناره های كارون شكل گرفت و سازه های آبی باستانی بر روی رودخانه كاورن نشان از عظمت تمدن سازی این رودخانه همیشه جاری ایران دارد.

كشف مرتفع ترین محوطه باستانی دوران پارینه سنگی خاورمیانه در كوهرنگ چهارمحال و بختیاری یعنی سرچشمه دو تمدن باستانی ایرانی و تمدن اسلامی شیعه نیز یكی دیگر از ادله وجود تاریخ باستانی در حوزه رودخانه كارون است چه این كه تاكنون در خاور نزدیك و خاورمیانه جایی اعلام نشده محوطه پارینه سنگی در ارتفاع دو هزار 700 متر بالاتر از سطح دریا وجود داشته باشد و احتمال می رود مرتفع ترین محوطه پارینه سنگی خاورمیانه همین محوطه شناسایی شده در كوهرنگ باشد.

در بررسی های انجام شده در شهرستان كوهرنگ چهارمحال و بختیاری نشان می دهد، مرتفع ترین محوطه باستانی شناسایی شده متعلق به دوران پارینه سنگی میانی با بیش از 40 هزار سال قدمت می باشد.

رودخانه كارون در شوشتر در زمان باستان به دو شعبه چهاردانگه و دودانگه تقسیم می شد و حد فاصل این دو رودخانه ' میان آب ' نام داشته و سرزمینی حاصلخیر بوده كه هخامنشی ها نیز به میان آب و شهرك كلالك توجه خاصلی داشته و پس از طغیان رودخانه، شوشتر جدید پدید می آید.

یكی از بهترین سازه های آبی دنیا در دوران ساسانی در شوشتر احداث شده و آسیابهایی كه از طریق نیروی آب كار می كردند، نیز در این منطقه برپا شد و با كاووش انجام گرفته در 26 هزار مترمربع از اراضی خریداری شده این منطقه، پنج آرامگاه المیایی بی نظیر كشف و شناسایی شده است.

در تابوت هایی كه در این آرامگاه ها بدست آمده، افراد درجه یك منطقه مدفن شده و افراد درجه دو و درجه سه نیز در حاشیه این تابوت دفن می شده اند و طول این تابوتها دو متر و ارتفاع آن نیز 45 سانتیمتر می باشد و بسیار سنگین هستند.

اشیا بدست آمده در این آرامگاه ها و در كنار تابوتها، زنجیر آهنی، عطردانها، دانه های شیشه ای ریز گردن بند و كوزه های دسته دار و خمره هایی به عنوان استودان ( استخوان دان) وجود داشته است.

با این وجود كارون به عنوان یكی از رودهای مهم تمدن ساز در سرزمین پارس نیازمند توجه و حفاظت است و چونان كودكی در گهواره باید از نظر حفظ منابع طبیعی مورد توجه قرار گیرد.

حوزه كارون بزرگ شامل استان های خوزستان، اصفهان، چهارمحال وبختیاری ،كهكیلویه و بویر احمد ،لرستان و فارس است و طول این رودخانه 265كیلومتر می باشد.

از سوی دیگر رودخانه زاینده رود محوریت تمدنی و پایتخت صفویه به عنوان یكی از آغازگران حكومت شیعی در ایران بوده كه اصفهان را به عنوان مركزیت حكومت خود برگزیده اند.

در كنار زاینده رود كه بنا بر برخی اظهار نظرها در قزن پنجم از سرشاخه های كارون پدید آمده و بعد افرادی مانند شیخ بهایی برای انحراف آب به سمت پایتخت صفوی در اصفهان اقدام به حفر تنگه كارگران كرد،نیز تمدن های دینی و قومی شكل گرفت.

با این حال چهارمحال وبختیاری اكنون به عنوان بزرگترین مركز آب شیرین ایران و خاورمیانه 10درصد از ابهای روان و سطحی كشور را در اختیار دارد و كانون بسیار مهمی برای گردشگری نوروزی است.

به گزارش ایرنا،اكنون گردشگران نوروزی در سفر به چهارمحال وبختیاری با صدای نوازش آبشاران با سرزمین تمدن ساز آشنا می شوند كه كمتر نامی از این استان در ساختارهای باستان شناختی به میان می آید.

گزارش از محمود رییسی

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: