خبرگزاری شبستان // چهارمحال و بختیاری

دیروز بر اریکه ای تکیه داده بود که ایلیاتی ها خان صدایش می کردند و امروز زن های ایل گیسو بافته و میا سیاه، های های می گریند و مرد ها ساز چپ می زنند و شیر سنگی می تراشند.

ساعتی بعد شیر برای همیشه بر مزار خان، جا خوش می کند و تمام ناتمام خان همین شیر است که تا سال ها همچنان برپا می ایستد، پسر بچه های ایل بین مزار ها می دوند و به روز های تناوری و قدرتمندی فکر می کنند.

*
شیر سنگی یکی از نماد ها و یادگار های دیرین ایل بختیاری است که هنگام عبور از قبرستان های ایلیاتی ها و مناطق چادر نشین به دفعات بر روی مزار ها به چشم می خورد این شیر ها تاریخچه ای دیرینه دارند.

از دیرباز بر روی قبر بزرگان بختیاری شیر سنگی گذاشته می شد که نماد قدرت وبزرگی بود که گاه بر روی آن نقوشی از قبیل شمشیر وبعضا تسبیح حکاکی می شد ومی توان آنرا بر گرفته از شیرهای سنگی دوران باستان دانست.

شیر به جهت خصوصیات کم نظیرش، جایگاهی ویژه در فرهنگ تصویری و شفاهی اقوام متعدد داشته است از نگارکنده های صخره ای، تندیس های متنوع و سکه های رایج ادوار تاریخی گرفته تا نقش دست آفریده ها و بافته های عشایر و بردشیرهای ( شیر سنگی ) قوم بختیاری، معانی سمبلیک شیر در ادبیات زندگی ملل بیشتر نماد پیروزی، قدرت، دلاوری، نجابت، نیروی ماورا انسانی و ... بوده است.

اما بختیاری ها با اقتباس از اصل منشاء این فلسفه، شیر را به عنوان نماد خود پذیرفته و ارایه کرده اند.

در نقوش تخت جمشید جام ها و الواح ساسانی و قالی های شکارگاهی همه جا شیر در جدال با دلاوران نقش بسته است حجاری و نقشینه های مزین به شیر نشانه ذوق، فکر و احساس این قوم به هنر است که بدون پیرایه و در نهایت سادگی و شیوایی متجلی شده است، و بر طبیعت و اندیشه ی جمعی استوار است.

لذا با تکیه بر همین واقع گری و ساده زیستی با رها کردن این سمبل از قید و بند نمادهای درباری، سلطنتی و مکتب های مصور توانستند این سمبل پرسطوت و مقتدر را به عنوان نماد خود برگزیند.

هنری که به طبیعت وابسته است و سادگی، وقار و خشونت را در هم می آمیزد. بنابراین منشاء شیرهای سنگی و بافته های منقش به شیر را می توان در همان سنت دیرین و باستانی جستجو کرد که بدین صورت در زمینه های دیگر در فرهنگ این قوم رسوخ کرده و به نحوه اصالت مندی احیا شده است.

بردشیرها، نماد رشادت، شجاعت و فروتنی مردانی است ، که همواره از کیاست، فرهنگ اخلاق فاضله انسانی در زاگرس بی پیرایه  بختیاری با کمال صلابت و شجاعت پاسبانی کردند و هدفشان اهتمام نام نیک قوم و تبار خویش بوده است.
 

هیبت و شکوه این تندیس یاد آور مردانی است که تاریخ پر فراز و نشیب قومشان را در قالبی اسطوره ای با نام خود زینت داده اند، و روی در دل خاک سر نهفته اند.

بردشیرها، از پهلو مزین به نقش شمشیر، اسب، تفنگ، مهر و تسبیح هستند و برگرده آنها مشخصات متوفی نقر می شد. این نقش ها بر پایه خصلت های متوفی بوده و سنگ تراشان با الگوهای ذهنی، پیکره شیر را از سنگ و صخره های زمخت با ابزاری ابتدایی ( کوه بر ) جدا و سپس با بن مایه های طبیعی و ذاتی در قالب نقش و نگار باز می آفریدند.

هنری لایارد، در کتاب ماجراهای اولیه آورده است: « بختیاری ها مجسمه و نقش شیر را بر روی قبور خوانین و افراد سرشناس نصب یا نقر می کنند تا خاطره سلحشوری و جنگجویی آنها برای همیشه زنده بماند».

واژه ی شیر، در ادبیات شفاهی و عامه ی این قوم در وصف پهلوانان ونامداران نیز رخنه کرده است، واژه هایی همچون شیر اوژن، شیر مرد، شیرگیر، شیرعلی، شیر محمد، شیرعلی مردون، شیرمردان، شیر کش، شیرزن، شیر پیا و در اشعار آنها آمده است:

چون این شیرسنگی سر شیر خفت
ز شیران نمادی بگردید جفت
به ایلی که مردان جنگی بود
سر قبر شان شیر سنگی بود

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: